Việt Nam, với hàng nghìn năm lịch sử và văn hóa đa dạng, đã hình thành những phong tục và tập quán độc đáo. Phong tục tập quán của người Việt Nam từ xưa vần được lưu giữ và phát triển trong cuộc sống hiện tại. Trong bài viết này hãy cùng Văn hóa Việt Nam tìm hiểu những phong tục tập quán Việt Nam xưa và nay. Hãy theo dõi bài viết để hiểu hơn về những phong tục tập quán của dân tộc Việt Nam nhé!
Tết Nguyên Đán
Tết Nguyên Đán, đóng vai trò quan trọng trong văn hóa Việt Nam. Đánh dấu một trong những lễ hội quan trọng và truyền thống nhất của nước này. Lễ tết này không chỉ là một dịp để chào đón năm mới. Nó còn mang trong mình nhiều giá trị nhân văn sâu sắc.
Từ thời khai quốc, Tết Nguyên Đán đã trở thành một lễ hội tháng Ba rất quan trọng. Đánh dấu sự kết thúc của mùa đông lạnh giá và bắt đầu của mùa xuân tươi đẹp. Nó đánh bại cái lạnh của mùa đông, nhen nhóm hy vọng cho một năm mới thịnh vượng. Tết Nguyên Đán đánh dấu sự khởi đầu của chu kỳ canh tác mới, hy vọng cho một mùa màng bội thu.
Ngoài việc là dịp để chào đón năm mới, Tết Nguyên Đán còn mang trong mình tinh thần tri ân và tưởng nhớ tổ tiên. Gia đình thường tổ chức lễ kính hương cho ông bà, tổ tiên, và tổ tiên thế hệ trước. Đây cũng là thời điểm để tạo nên sự đoàn kết trong gia đình, tôn vinh những giá trị truyền thống. Đồng thời gắn kết tình thân trong mối quan hệ gia đình.
Ngoài ra, Tết Nguyên Đán còn tạo ra sự đoàn kết và tình làng nghĩa xóm mạnh mẽ. Mọi người thường tham gia các hoạt động cộng đồng, chia sẻ niềm vui và khó khăn với nhau. Người dân thường thăm hỏi, tặng quà cho hàng xóm, bạn bè và người có hoàn cảnh khó khăn. Thể hiện tinh thần đoàn kết và lòng hướng về cộng đồng.
Cúng Giao Thừa
Giao thừa, thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, được coi là một lễ hội thiêng liêng. Đồng thời phản ánh sự giao hòa của Đất Trời trong văn hóa của nhiều dân tộc trên thế giới. Tuy nhiên, ở Việt Nam, phong tục cúng giao thừa có những nét đặc trưng riêng. Thể hiện tình cảm đậm đà đối với tổ tiên và lòng biết ơn đối với ông hành khiển. Người thường được xem là bảo hộ gia đình.
Thời điểm cúng giao thừa ở Việt Nam thường diễn ra từ khoảng 23 giờ 10 phút đến 0 giờ 40 phút. Khi mà năm cũ đang dần kết thúc và năm mới chuẩn bị bắt đầu. Ngoài trời, người dân cúng ông hành khiển, biểu tượng của sự bảo hộ và sự an lành. Cúng trong không gian tự nhiên này thể hiện tinh thần “uống nước nhớ nguồn”. Đây là cách để con người biết ơn và tôn vinh nguồn gốc của mình, gắn kết với thiên nhiên.
Sau đó, gia đình hòa mình vào không gian ấm cúng bên trong nhà để cúng ông bà tổ tiên và đón chào năm mới. Lễ cúng giao thừa trở thành dịp để tôn vinh tổ tiên, tạo sự đoàn kết trong gia đình, và chia sẻ niềm vui với con cháu. Đây cũng là thời điểm để bày tỏ lòng biết ơn đối với những đóng góp của tổ tiên. Đồng thời để xin cho một khởi đầu mới tốt đẹp cho năm mới.
Tết Thanh Minh
Tết Thanh Minh, một phần không thể thiếu trong văn hóa Việt Nam, đã tồn tại từ thời xa xưa. Đồng thời để lại dấu ấn trong nhiều tác phẩm văn học nổi tiếng như “Truyện Kiều” của Nguyễn Du. Tết Thanh Minh thường diễn ra từ ngày 4/4 đến 21/4 theo lịch dương. Đây là khoảng thời gian khi “khí trong, trời sáng.”
Phong tục tảo mộ trong ngày Thanh Minh đã trở thành một nghi lễ trọng đại trong văn hóa Việt Nam. Trong những ngày này, con cháu tập trung về quê hương, tận hưởng không gian gia đình. Đồng thời tổ chức lễ cúng tại nghĩa trang, tôn vinh tổ tiên. Quá trình này được gọi là “tảo mộ,” thể hiện lòng biết ơn và kính trọng đối với tổ tiên. Những người đã xây dựng nền móng cho thế hệ sau.
Tết Thanh Minh không chỉ là dịp để tảo mộ và kính nhớ tổ tiên, mà còn là thời điểm để gia đình hàn gắn, sum họp. Con cái quây quần bên gia đình, cùng nhau tham gia vào các hoạt động. Chuẩn bị lễ cúng, sửa chữa mộ, và làm mới nghĩa trang. Đây là cơ hội để tạo nên tình cảm mạnh mẽ và đoàn kết trong gia đình, cùng nhau chia sẻ kỷ niệm. Đồng thời thể hiện lòng biết ơn đối với nguồn gốc và tình yêu gia đình.
Tục Ăn Trầu
“Miếng trầu là đầu câu chuyện,” câu nói này đã trở thành một phần không thể thiếu của văn hóa giao tiếp trong người Việt. Trầu không chỉ là một phần của lễ chào mời tiếp khách mà còn là biểu tượng của sự tôn kính. Đồng thời là biểu tượng của nền văn hóa đậm đà trong các nghi lễ truyền thống của Việt Nam.
Tục ăn trầu, việc trình bày và chia sẻ miếng trầu. Đây là một phần quan trọng của các lễ tế gia tiên, lễ cưới, lễ thọ. Đồng thời nhiều sự kiện quan trọng khác trong đời sống người Việt. Miếng trầu không chỉ là sự kết nối giữa người và người mà còn là sự kết nối giữa người. Cùng với đó là tình thần của tổ tiên, tạo nên sự thống nhất trong cộng đồng.
Trầu trở nên quen thuộc với tất cả mọi người. Từ người giàu đến người nghèo, từ miền quê sâu đến thành phố sầm uất. Sự đơn giản và gần gũi của món trầu tạo điểm đặc biệt cho văn hóa Việt Nam. Trầu không đòi hỏi sự xa hoa, mà nó thể hiện tinh thần hội nhập và tương tác giữa mọi người. Đó là cách để mọi người kết nối với nhau. Đồng thời gắn kết tình thần và tôn vinh truyền thống.
Lễ Hội Đền Hùng
Lễ hội Đền Hùng, hay còn gọi là Giỗ Tổ Hùng Vương, là một trong những ngày lễ quan trọng nhất của Việt Nam. Đây không chỉ là một sự kiện vùng kín mà còn là một di sản văn hóa phi vật thể của toàn nhân loại. Thể hiện tình cảm và lòng biết ơn của con cháu đối với công ơn dựng nước to lớn của các vị vua Hùng.
Lễ hội Đền Hùng có giá trị văn hóa đặc biệt. Được tổ chức từ ngày mùng 8 đến mùng 11 tháng Ba âm lịch hàng năm tại Đền Hùng ở Phú Thọ. Đồng thời cả quốc tế đổ về để tham gia trong lễ hội này. Họ đến để chiêm bái, tưởng nhớ và tôn vinh công lao của các vị vua Hùng. Người đã định nước mở cửa, tạo nên nền văn minh Việt.
Lễ hội Đền Hùng không chỉ đơn thuần là một sự kiện tôn vinh lịch sử Việt Nam. Nó còn thể hiện sự đoàn kết và lòng yêu nước của người Việt. Các hoạt động trong lễ hội bao gồm lễ cúng, diễu hành truyền thống. Lễ hội này giúp du khách hiểu rõ hơn về nguồn gốc và truyền thống của dân tộc Việt. Đồng thời tạo ra sự thống nhất và đoàn kết trong cộng đồng.
Tục Xin Chữ Dịp Đầu Năm
Mỗi dịp Tết đến xuân về trước đây người người đổ đi xin chữ, du xuân đầu năm. Phong tục này nổi bật và phổ biến nhất ở ngoài Bắc. Người dân thường đến các địa điểm du lịch nổi tiếng, nơi có những ông đồ viết chữ Hán Nôm điển hình như các đền chùa, văn miếu.
Tại nơi các ông đồng viết chữ, người dân đến xin chữ, những câu đối cầu sự an khang, hạnh phúc trong năm mới. Chữ tài lộc, phúc – lộc – thọ, mã đáo thành công, Trí, Tâm, Đức… rất nhiều chữ và câu đối mang ý nghĩa tích cực, vận may, làm ăn, bình an, khi chuẩn bị thi cử hay làm nhiều việc lớn quan trọng. Chữ mà ông đồ viết được viết trên giấy đỏ, mực đen tàu. Khi người dân xin chữ xong sẽ mang về treo trong nhà.
Ngày nay, phong tục tập quán Việt Nam xưa và nay như việc xin chữ đã được chuyển hóa khá nhiều. Ít đi những ông đồ già có học vấn Hán Nôm uyên thâm. Mà thay vào đó là những người trẻ hơn. Xin chữ trước đây có thể coi là tục lệ. Nhưng ngày nay, để có thể in chữ ông đồ. Mọi người cần phải bỏ tiền ra nữa nhé.
Hiện nay tục xin chữ bị mai một và chuyển biến khá nhiều. Đây có thể là lý do khiến nhiều người không còn mặn mà với việc xin chữ “Thầy đồ” như hiện nay.
Lời Kết
Tìm hiểu những phong tục tập quán Việt Nam xưa và nay là việc làm quan trọng. Thúc đẩy sự hiểu biết và tôn trọng giữa các thế hệ. Đồng thời thể hiện sự đa dạng và sự phong phú trong văn hóa của dân tộc Việt Nam. Đây là một hành trình vô cùng hấp dẫn và thú vị mà mỗi người Việt nên trải qua. Để cảm nhận sâu hơn về vẻ đẹp và giá trị của đất nước và con người Việt Nam.
